در این شماره گاهـنامه مبحث ردیابی و مستندسازی در استریلیزاسیون بیمارستانی به اختصار مرور می شود.

Recall

با نگاهی به “راهنمای ارزیابی استانداردهای اعتباربخشی بخش خدمات استریلیزاسیون مرکزی بیمارستان در ایران” مشخص می شود که در قسمت “خط مشی ها و روش ها”، موضوع “بازخوانی ابزار و وسایل از بخش ها” یکی از موارد مورد توجه است.

همچنین چگونگی وضعیت “آزمون شیمیایی و بیولوژیکی”، “فرآیندها” و “مستندات” جزو نکات اصلی برشمرده در این راهنمای ارزیابی مطرح است. در راهنمایی که AAMI نیز با عنوان “استریلیزاسیون با بخار و تضمین استریلیتی در مراکز درمانی (ANSI/AAMI ST79)” منتشر کرده است، در فصل “کنترل کیفیت” آن همین موارد مورد بررسی قرار گفته است.

البته ما در اینجا در مورد مارک کردن و ردیابی تک تک ابزار بحث نخواهیم کرد، بلکه موضوع در مورد ردیابی یک بسته یا پک به هر شکل که باشد و مستندسازی نتایج آزمون ها می باشد، در حقیقت مخلوطی از دو مبحث مرتبط به هم. کلمه Recall هم به معنای به خاطرآوردن مطلبی از گذشته است و هم به معنای درخواست یا دستور برای بازگرداندن یک محصول است که تشخیص داده شده دارای یک مشکل یا عیب می باشد.

Procedures

وجود روش های اجرایی تدوین شده برای مستندسازی و فراخوان یک باید محسوب می شود. در دسترس بودن این روش های اجرایی برای تمام افراد مرتبط با آن ها نیز لازم می باشد. تمام افراد مرتبط باید از خط مشی و روش های اجرایی آگاهی داشته باشند.

در تهیه روش های اجرایی بهتر است از تـمام رده هایی که در اجرای آن سهمی دارند بهـره گیری شده بـاشد. کنـترل و به روزرسانی روش های اجرایی تدوین شده نیز جزو نکاتی است که باید مدنظر باشد.

“راهنمای ارزیابی استانداردهای اعتباربخشی بخش خدمات استریلیزاسیون مرکزی بیمارستان در ایران” می گوید کتابچه یا مجموعه خط مشی و روش های اجـرایی بیمارستان به شکل چاپ شده کاغذی یا الکترونیکی در دسترس تمام کارکنان باید باشد و فهرست آن به تفکیک بخش ها و واحدها یا موارد مربوط به کل بیمارستان تنظیم شود و نباید برای هر بخش و واحد یک کتابچه یا مجموعه جداگانه وجود داشته باشد”.

Monitoring & Documentation

نتایج آزمون ها و خلاصه وضعیت چرخه کاری ابزار (تحویل- بازرسی- پاکسازی- شستشو و ضدعفونی-خشک کردن- بازرسی- بسته بندی- استریلیزاسیون- انبارش- تحویل- استفاده) باید مستند شده باشد. اگر ثبت و بایگانی انجام نشود، گویی عملی رخ نداده است. با این کار قابلیت رهگیری (Traceability) و بازخوانی (Recall) نیز ممکن می شود.

ایجاد قابلیت ردیابی در بخش استریل مرکزی می تواند هم با استفاده از نرم افزار انجام شود و هم از طریق ثبت کاغذی که در این گاهنامه ثبت کاغذی دنبال می شود. در ضمن برای کم کردن حجم نوشتار، فرض ما بر این است که فقط از دستگاه های استریلایزر بخار بیمارستانی و از نوع دارای فازهای پیش خلا برای انجام استریلیزاسیون استفاده می شود.

برای انجام آزمون ها و ایجاد امکان فراخوانی وسایل، خلاصه ای از حداقل آن چه باید انجام شود و حداقل آن چه باید ثبت شود شامل این موارد می بـاشد (برای تـمام پاک کننده ها، شستشو دهنده ها و ضدعفونی کننده ها، و استریلایزرها موارد مرتبط باید انجام و مستندسازی و بایگانی شود؛ متن زیر نکاتی برگرفته از فصل دهم ANSI/AAMI ST79 است، برای دریافت متن کامل فصل دهم با ما تماس بگیرید) :

• در زمان نصب و راه اندازی و جابجایی و پس از تعمیرات کلی استریلایزر، با چمبر خالی، سه بار آزمون با اندیکاتور بیولوژیک در یک PCD با تعداد اندیکاتور لازم و سه بار آزمون با اندیکاتور بووی دیک و ثبت نتایج

• آزمون با استفاده از اندیکاتور بیولوژیک در یک PCD حداقل هفتگی، ترجیحا روزانه، و حتما در سیکل های حاوی ایمپلنت و ثبت نتایج (در کنار اندیکاتور بیولوژیک باید از یک اندیکاتور کلاس 5 و یا یک اندیکاتور آنزیمی استفاده کرد. از نتیجه اندیکاتور کلاس 5 و یا اندیکاتور آنزیمی می توان برای وضعیت های اورژانسی و استفاده سریع از ایمپلنت پیش از پاسخ اندیکاتور بیولوژیک استفاده کرد، ولی باید تا می توان روال را در جهت کاهش موارد اورژانسی بهبود داد) (استفاده همزمان از چند اندیکاتور بیولوژیک اجباری نیست، اما استفاده از چند اندیکاتور بیولوژیک اطلاعات بیـشتری راجع به نقاط مختلف چـمبر می دهد، اطلاعات مطمئن تری راجع به یک سیکل با پارامترها و متغیرهای لب مرزی می دهد، تاثیر اشتباه در انکوباسیون را کمتر می کند)

• آزمون روزانه پیش از به کارگیری استریلایزر با اندیکاتور بووی دیک

• آزمون هر سیکل استریلایزر با استفاده از PCD به همراه اندیکاتور شیمیایی کلاس 5 و 6

• آزمون های دوره ای منظم توسط تیم کنترل کیفی با استفاده از ثبات های خود استریلایزر (گیج ها، سنسورها، برگه چاپی، صفحه نمایش) و با اندیکاتورهای شیمیایی و بیولوژیک

• آزمون با استفاده از اندیکاتور بیولوژیک و شیمیایی در صورت تغییرات در بسته بندی، روش چینش وسایل، انتخاب سیکل جدید و کلا تغییراتی که به نوعی می تواند در نتیجه استریلیزاسیون تاثیرگذار باشد.

• انکوبه کردن اندیکاتور بیولوژیک Positive Control در همان روز انجام دادن آزمون اندیکاتور بیولوژیک و ثبت نتایج

• در آزمون ها، انواع سیکل ها (ثقلی یا پیش خلا؛ زمان و دماهای مختلف) و انواع بسته بندی ها با اندیکاتور بیولوژیک و شیمیایی آزمون شوند.

• در صورتی که نوع بسته بندی و جنس بسته بندی به شکلی است که اندیکاتور داخلی مشاهده می شود، اندیکاتور بیرونی لازم نیست (اندیکاتور بیرونی همان کلاس 1 است و اندیکاتور داخلی هر یک از کلاس های 3، 4، 5 یا 6 می تواند باشد. تعریف این کلاس بندی را در گاهنامه های قبلی ببینید).

• اندیکاتور داخلی را در مرکز هندسی هر پک، پوچ یا سینی یا جعبه قرار دهید (دقت کنید تعریف درست تر از محل قراردادن اندیکاتور داخلی، محلی است که عامل استریل کننده سخت ترین امکان نفوذ را دارد، این محل ممکن است مرکز هندسی پک باشد یا نباشد). در کانتینرهای فلزی، در هر طبقه، در دو گوشه مخالف، اندیکاتور داخلی را قرار دهید. قراردادن اندیکاتور داخلی و پاس شدن آن تصدیقی بر نفوذ عامل استریل کننده به محل قراردادن اندیکاتور داخلی است و تاییدی بر برقراربودن شرایط تنظیم شده (هر اندیکاتور شیمیایی باید با توجه به دستورالعمل سازنده آن نگهداری و استفاده شود).

دقت کنید چون سنسورهای دما در جاهای خاصی از چمبر استریلایزر (مانند خروجی یا فاضلاب) قرار دارند و در مرکز پک ها قرار ندارند، هیچ گاه نباید جنس و روش بسته بندی وسایل و روش چینش صحیح پک ها در استریلایزر را بی اهمیت دانست، حتی اگر از اندیکاتورهای شیمیایی و بیولوژیک استفاده شود.

چه مدت باید نتایج آزمون ها و اطلاعات سیکل ها را در بخش استریل مرکزی بایگانی کرد؟ استانداردها چیزی در این باره نمی گویند، تصمیم بر اساس سیاست مرکز درمانی و تیم مدیریت ریسک خواهد بود.

نکته در ثبت و بایگانی و زدن شناسه به وسایل و پک ها این است که لازم نیست تمام اطلاعات بر روی یا داخل پک ها و وسایل موجود باشد، باید اطلاعات کامل در بخش استریل مرکزی موجود باشد و اطلاعات پایه بر روی پک ها و وسایل.

در صورت لزوم از روی اطلاعات پایه ای موجود بر روی پک ها و وسایل، باید بتوان تمام اطلاعات لازم را از بایگانی بخش استریل مرکزی استخراج کرد. پس از بسته بندی کردن، در صورتی که محتویات بسته با هیچ روشی قابل شناسایی نیست، باید محتویات آن بر روی آن نوشته یا برچسب شود. مشخص کردن محتویات، هم انتخاب روش مناسب استریلیزاسیون برای آن محتویات را ممکن می کند و هم امکان تحویل صحیح به بخش ها.

هر وسیله یا پک (بسته) که استریل می شود باید دارای شناسه ای باشد که می تواند به شکل برچسب باشد. سیاست مرکز درمانی تعیین می کند که این شناسه قبل از استریلیزاسیون بر روی پک زده شود یا بعد از استریلیزاسیون. اگر قرار است شناسه پیش از استریلیزاسیون زده شود، باید درست قبل از قراردادن پک ها در استریلایزر زده شود (زمانی که پک ها کاملا چیده شده و آماده قراردادن در یک استریلایزر است) و اگر قرار است پس از استریلیزاسیون شناسه زده شود، باید پس از خشک و خنک شدن پک ها انجام شود (تا احتمال آلودگی وجود نداشته باشد).

به هرحال این شناسه باید دارای یک شماره و حاوی این اطلاعات باشد:

• کد استریلایزر / تاریخ استریلیزاسیون / شماره سیکل

برای هر سیکل (چرخه) استریلیزاسیون باید این اطلاعات در بخش استریل مرکزی ثبت و بایگانی شود:

• کد شناسه (شماره لات)

• شرح محتویات پک ها به طور کلی (تعداد، نام بخش، نام و نوع وسایل)

• زمان فاز اصلی استریلیزاسیون و دمای آن (اگر برگه چاپگر دستگاه حاوی این اطلاعات نیست)

• نام یا کد کاربر

• نتایج آزمون های انجام شده (شیمیایی و بیولوژیک)

• برگه چاپگر دستگاه، امضاشده توسط کاربر (پس از بررسی)

• گزارش بخش در صورتی که مشاهده شده اندیکاتور شیمیایی داخل پک پاس نشده است.

اطلاعات ممکن است به شکل کاغذی و یا با کمک رایانه ثبت و بایگانی شود. توصیه بر این است که ثبت و بایگانی در رایانه انجام شود تا مراجعه در آینده را ساده تر و سریع تر کند (درصورتی که روش رهگیری ابزار و یا پک ها به شکل نرم افزاری باشد، به طور خودکار بیشتر اطلاعات در رایانه ثبت و بایگانی می شود).

مواردی چون مثبت شدن یک اندیکاتور بیولوژیک پس از انکوباسیون و یا گزارش پاس نشدن یک اندیکاتور شیمیایی داخل پک توسط بخش ها می تواند منجر به انجام بازخوانی (فراخوان یا Recall) شود.

 

دانلود گاهنامه