در این شماره گاهـنامه، موارد مربوط به فراخوان استفاده از سرنگ های یکبارمصرف هوشمند به اختصار مرور می شود.

WHO Calls

پیرو جلسه گروه SIGN یا Safe Injection Global Network در فوریـه سـال 2015 میـلادی در ژنـو، فـراخـوانـی از طـرف سـازمـان WHO یا World Health Organization منتشر شده است که در آن از تمام کشورها خواسته شده است تا سیاست ها طوری برنامه ریزی شوند که به تدریج استفاده از سرنگ هوشمند یا Smart تا سال 2020 به طور کامل جایگزین سرنگ های معمولی شود.

Why Smart Syringes

استفاده از یک سرنگ یا سوزن برای تزریق به بیش از یک نفر، به پخش شدن بیماری های مسری کشنده در دنیا کمک می کند. از سرایت بیماری و عفونت به میلیون ها نفر به دلیل تزریق های نادرست و ناایمن می توان جلوگیری کرد و این ممکن با تغییر برنامه های مراکز درمانی به استفاده از سرنگ هایی که قابلیت استفاده مجدد ندارند به دست می آید. به همین خاطر، سازمان WHO سیاست جدید در ایمنی درتزریق را آغاز کرده است تا به تمام کشورها در حل کردن مشکل تزریقات ناایمن و خطرناک کمک شود.

مطالعه ای که در سال 2014 میلادی با حمایت WHO و بر اساس آخرین اطلاعات موجود انجام شد، تخمین زد که در سال 2010 میلادی، به دلیل تزریق ناایمن و خطرناک، 1/7 میلیون نفر به ویروس هپاتیت B مبتلا شده اند، 315هزار نفر به ویروس هپاتیت C، و 33800 نفر به HIV. راهنماهای جدید WHO در زمینه ایمنی در تزریق و سیاست های جدید پیش گرفته شده پس از جلسه مذکور در ژنو، همگی حاوی توصیه های دقیقی در زمینه ایمنی سرنگ ها برای کاربران آن، مانند پرسنل مراکز درمانی، است که کاربران را در برابر آسیب احتمالی و در معرض بیماری قرارگرفتن حفاظت می کند.

سازمان WHO هم چنین تاکید دارد که لازم است در حد ممکن، تعداد تزریق های غیرضروری کاهش یابد که این خود یکی از مهم ترین راه های موثر در کاهش ریسک است. هر سال دست کم 16 میلیارد تزریق انجام می شود.

حدود 5% این تزریق ها، به منظور واکسینه کردن کودکان و بزرگسالان است، و 5% دیگر هم برای مواردی چون انتقال خون و جلوگیری از بارداری است. 90% باقی مانده تزریق ها شامل تزریق های عضلانی و زیرپوستی برای تزریق دارو است. در بسیاری از موارد، این تزریق ها غیرضروری هستند یا می توانند با داروی خوراکی جایگزین شوند.
انتقال بیماری از طریق تزریق ناایمن و خطرناک در سراسر دنیا رخ می دهد.

برای نمونه، در سال 2007 میلادی، شیوع هپاتیت نوع C در ایالت نوادا در ایالات متحده، از جایی آغاز شده بود که یک پزشک، داروی بیهوشی را به بیماری که مبتلا به هپاتیت C بود تزریق کرده و با استفاده از همان سرنگ، باقی مانده دارو را از ویال خارج کرده و به چند بیمار دیگر تزریق کرده بود. در کشور کامبوج، یک گروه 200 نفری از کودکان و بزرگسالان که در نزدیکی دومین شهر بزرگ آن کشور یعنی باتامبانگ سکونت داشتند، در دسامبر سال 2014 میلادی مشخص شد که مبتلا به HIV هستند. شیوع، به تزریق های ناایمن و خطرناک نسبت داده شد.

مدیر بخش HIV/AIDS در WHO می گوید: “پذیرش سرنگ هایی که دارای نوعی از طراحی و ساخت هستند که ایمن باشند، برای محافظت مردم دنیا از مبتلاشدن به HIV، هپاتیت، و سایر بیماری ها بسیار مهم است”.

سرنگ های Smart یا هوشمند که WHO برای تزریق های عضلانی و زیرپوستی توصیه می کند، قابلیتی دارند که امکان استفاده دوباره ندارند. برخی نمونه از سرنگ های هوشمند دارای نقطه ای ضعیف در پیستون شان هستند که باعث می شود در صورت سعی در عقب کشیدن پیستون پس از تزریق، شکسته شوند. برخی دیگر دارای یک گیره فلزی هستند که پیستون را قفل می کند و امکان عقب کشیدن آن را نمی دهد. در نمونه هایی دیگر، سوزن پس از تزریق، به داخل سرنگ جمع می شود.

طراحی سرنگ ها طوری خواهد بود که از پرسنل درمانی نیز محافظت کند. یک غلاف یا سرپوش پس از تزریق بر روی سوزن لغزیده می شود تا کاربر را از آسیب تصادفی و در معرض انتقال بیماری قرارگرفتن حافظت می کند.

سازمان WHO اصرار دارد که کشورها تا سال 2020 میلادی، طوری برنامه ریزی کنند که فقط از سرنگ های هوشمند استفاده شود، مگر در شرایط محدودی که قفل شدن سرنگ پس از استفاده، در فرآیند مداخله می کند. یک نمونه برای این موضوع، استفاده از پمپ داخل وریدی است که از سرنگ استفاده می کند.

این سازمان هم چنین اصرار بر سیاست ها و استانداردهایی برای خرید، استفاده ایمن، و امحای ایمن سرنگ های با قابلیت استفاده دوباره، برای موقعیت هایی که این سرنگ ها ضروری هستند، دارد.

این موضوع، برنامه های تزریق برای افرادی که تزریق می کنند را نیز در بر می گیرد. آموزش مستمر پرسنل درمانی در مورد ایمنی در تزریق، یکی دیگر از خط مشی های کلیدی توصیه شده است که چند دهه است توسط WHO پشتیبانی می شود. این سازمان از تولید کنندگان می خواهد که تولید سرنگ های هوشمند را هر چه زودتر آغاز یا گسترش دهند، محصولاتی که بر اساس استانداردهای این سازمان برای عملکرد، کیفیت، و ایمنی است.

مدیر بخش خدمات و ایمنی WHO می گوید: “سیاست جدید بیانگر یک قدم محکم در استراتژی بلند مدت برای کارکردن با تمام کشورهای دنیا در جهت افزایش ایمنی در تزریق است. ما پیشرفت قابل توجهی را تاکنون دیده ایم”.

بین سال های 2000 تا 2010 میلادی، فعالیت های سازماندهی شده ایمنی در تزریق، استفاده مجدد از وسایل تزریق را تا یک هفتم در کشورهای در حال توسعه کاهش داد. در همان سال ها، تزریق های غیرضروری نیز پایین آمد: میانگین تعداد تزریق ها به ازای هر نفر در کشورهای در حال توسعه، از 3/4 به 2/9 کاهش یافت. هم چنین از سال 1999 میلادی تاکنون، که WHO و سازمان های همکار آن کشورهای در حال توسعه را برانگیختند که برای واکسینه کردن کودکان از سرنگ هایی استفاده کنند که قابلیت استفاده دوباره را نداشته باشند، بیشتر این کشورها به این روش روی آورده اند.

گرچه در ابتدا هزینه یک سرنگ هوشمند و ایمن در مقایسه با یک سرنگ معمولی حدود دوبرابر خواهد بود، اما با گذشت زمان و با حمایت ها و افزایش تقاضا هزینه آن پایین خواهد آمد.

ISO

تعاریف در ISO نیز دارای راهنماهایی برای فرآیندهای تعیین مشخصات عملکرد وسایلی است که طوری طراحی و ساخته شوند که ایمن باشند.

• در بخش سوم ISO 7886: سرنگ های استریل یک بارمصرف با این قابلیت که به شکل خودکار از کار می افتند (Auto-disable: AD) و برای استفاده در واکسینه کردن با دوز مشخص. در بیشتر این سرنگ ها، سوزن قابل جداکردن نیست و همگی دارای این ویژگی هستند که پس از یک بار استفاده قفل می شوند و دیگر قابل استفاده نیستند. این تعریف برای سرنگ های واکسینه کردن است و معمولا در دوزهای ثابت 0/1 تا 0/5 و 1/0 میلی لیتری هستند.

• در بخش چهارم ISO 7886: سرنگ های استریل یک بارمصرف با ویژگی جلوگیری از استفاده مجدد (Reuse Prevention: RUP). این تعریف، شامل سرنگ هایی است با دوزهای قابل تغییر، که سوزن آن ها قابل جداکردن است، و دارای این ویژگی که پس از استفاده دیگر قابل استفاده مجدد نیستند.

در سرنگ نوع A، فقط امکان یک بار حرکت پیستون به بیرون (یک بار کشیدن دارو) وجود دارد و یک بار هم حرکت به داخل برای تزریق. در سرنگ نوع B، امکان چند بار حرکت پیستون به سمت بیرون و فقط یک بار به سمت داخل یا تزریق وجود دارد. این ویژگی نوع B برای موقعیت هایی است که لازم است دارو یا واکسن ترکیبی باشد. این تعریف شامل سرنگ هایی است که در کارهای درمانی استفاده می شود و در آن ها طیف گسترده ای از فرآیندهای تزریق انجام می شود. اندازه این سرنگ ها بین 2/0 تا 10/0 میلی لیتر است.

• در ISO 23908: سرنگ های استریل زیرپوستی دارای ویژگی محافظت در برابر آسیب اشیای تیز یا سوزن (Sharps Injury Protection: SIPs). سرنگ های SIPs، سرنگ های دارای ویژگی به شکل خودکار قفل شونده (AD) و سرنگ های دارای ویژگی جلوگیری از استفاده دوباره (RUP) را پوشش می دهند که دارای یک ویژگی دیگر هستند که از آسیب دیدن توسط سوزن هم جلوگیری می کنند.

آسیب های ناشی از زخم سوزن یا نیدل استیک (Needle-Stick Injuries: NSIs) که به شکل تصادفی رخ می دهند، در زمان تزریق، پس از تزریق، قبل از دورانداختن و از بین بردن، در حین آن، و پس از آن، ممکن است اتفاق بیفتند.

در سال 2003 میلادی، WHO گزارشی در مورد نیدل استیک شدن پرسنل درمانی منتشر کرد و در آن آمده بود که 3 میلیون نیدل استیک شدن اتفاقی، منجر به 37% از کل موارد جدید هپاتیت نوع B بین پرسنل درمانی شده است، 39% از کل موارد جدید هپاتیت نوع C، و نزدیک به 5/5% از موارد جدید HIV.

گرچه تولید محصولات با کیفیت مناسب به عهده سازندگان است، اما بهبود دیدگاه و روش استفاده در بین بیماران و پرسنل درمانی، و هم چنین وجود سیستم مدیریت پسماندهای تیز، دو مورد ضروری هستند.

نوع	ویژگی	مزیت	کاستی
سنتی ISO 7886 Part1	بدون مکانیسم حفاظتی	استریل/ موجود در بازار/ ارزان­ترین	قابل استفاده دوباره/ امکان نیدل استیک/ زباله تیز
AD برای واکسیناسیون ISO 7886 Part3	جلوگیری از استفاده دوباره	بدون نیاز به دخالت کاربر پس از تزریق/ موجود در بازار	قابل استفاده دوباره در صورت فعال نکردن مکانیسم قفل در برخی مدل­ها/ امکان نیدل استیک/ زباله تیز
RUP ISO 7886 Part4	جلوگیری از استفاده دوباره	اندازه­های مختلف/ موجود در بازار	قابل استفاده دوباره در صورت فعال نکردن مکانیسم قفل در مدل نوع دوم/ امکان نیدل استیک، زباله تیز
SIP ISO 23908	جلوگیری از آسیب به افراد	اندازه­های مختلف/ پوشاندن قسمت تیز	فعال کردن مکانیسم ایمنی وابسته به کاربر/ یکسان نبودن محافظت در تمام کاربردهای بالینی
SIP+RUP ISO 23908& ISO 7886-4 پوشش سوزن و جلوگیری از استفاده دوباره	جلوگیری از استفاده دوباره/ جلوگیری از آسیب به افراد	اندازه­های مختلف/ پوشاندن قسمت تیز	فعال کردن مکانیسم ایمنی وابسته به کاربر/ یکسان نبودن محافظت در تمام کاربردهای بالینی
SIP+RUP ISO 23908& ISO 7886-4 جمع­شونده دستی	جلوگیری از استفاده دوباره/ جلوگیری از آسیب به افراد	اندازه­های مختلف/ پوشاندن قسمت تیز	بسیار وابسته به کاربر/ واضح نبودن مکانیسم برای کاربر در برخی مدل­ها
SIP+RUP ISO 23908& ISO 7886-4 جمع­شونده خودکار	جلوگیری از استفاده دوباره/ جلوگیری از آسیب به افراد	اندازه­های مختلف/ پوشاندن قسمت تیز	وابسته به تزریق کامل دوز/ نیاز به فشار نهایی پس از تزریق توسط کاربر

 

دانلود گاهنامه