در این شماره گاهنامه، موارد مربوط به ظروف یا کانتینـرهـای فـلزی یا Rigid Container ها در بسته بندی استریلیزاسیون به اختصار مرور می شود.
Packaging & Sterilization
در گاهنامه شماره 205 مروری بر بسته بندی و انبارش شد. با توجه به تاثیر و اهمیت انتخاب بسته بندی، انجام آن و انبارش، در درستی فرآیند استریلیزاسیون و استریل ماندن وسایل، در این شماره گاهنامه، با تمرکز بر یکی از انواع خاص جنس بسته بندی که در انواع فرآیندهای استریلیزاسیون نیز کاربرد دارد، به طور خاص نکاتی را مرور می کنیم.
استاندارد ANSI/AAMI/ISO 11607 شامل موارد مرتبط برای بسته بندی وسایل پزشکی است که استریل می شوند.
کانتینرهای فلزی یا Rigid Containerها یا Container Systemها هم محافظت فیزیکی خوبی از وسایل و ابزار که قرار است استریل شوند دارند و هم با استریل نگهداشتن آن ها پس از فرآیند استریلیزاسیون، زمان زیادی از آن ها در برابر آلودگی ها مراقبت می کنند. درام یا Drumهای بدون فیلتر چیزی نیست که در مورد آن صحبت می کنیم، درام ها فقط نقش محافظت فیزیکی دارند و یک بسته بندی ثانویه هستند.
Advantages
کانتینرها به عنوان یک بسته بندی پیش از استریلیزاسیون، در زمان انجام استریلزاسیون، و پس از آن عمل می کنند. حتی پس از استفاده ممکن است برای حمل و جابه جایی وسایل آلوده استفاده شوند. کانتینرها ارائه آسپتیک محتویات خود را ممکن می کنند.
از مزیت های این روش بسته بندی ، می توان به این نکات اشاره داشت:
• افزایش عمر مفید ابزار به دلیل محافظت بهتر
• کاهش هزینه های تعمیرات ابزار به دلیل محافظت بهتر
• حذف امکان تماس پرسنل با ابزار آلوده یا استریل در زمان حمل
• افزایش طول زمان حفظ استریلیتی ابزار
• انبارش منظم و مرتب و قابلیت دستیابی آسان تر
• امکان ردیابی و Recall ست ها با هزینه کم تر
• کاهش هزینه های بسته بندی
• کاهش حجم و هزینه امحای زباله و حفاظت بیشتر از محیط زیست
• آسودگی بیشتر و کاهش خطای پرسنل در چینش ابزارها در یک ست
• اطمینان از بازنشدن ست در مدت زمان بین استریلیزاسیون و استفاده
• …
Terms & Definitions
یک کانتینر در کل از یک بدنه یا کفی تشکیل می شود که دارای دسته هایی برای حمل کردن است و یک درب یا سرپوش دارد که با استفاده از یک مکانیسم چفتی به کفی محکم می شود. یک سبد یا سینی، ابزار و وسایل را نگهداری می کند. یک فیلتر یا یک سوپاپ نیز، در درب و/یا کفی تعبیه شده است.
در تعریف اجزای یک کانتینر از برخی واژه ها و تعاریف استفاده شده است که آن ها را در اینجا می آوریم:
Filter: وسیله ای که به درب و/یا کفی یک کانتینر متصل می شود و امکان عبور هوا و عامل یا عوامل استریل کننده را می دهد و پس از پایان استریلیزاسیون، نقش یک سد میکروبی را دارد. این فلیتر ممکن است یکبارمصرف، چندبارمصرف، یا به طور همیشگی و ثابت باشد.
Filter Retention System: سیستم نگهدارنده فیلتر، مکانیسمی است که فیلترهای غیردائمی را در جـای خـود نگـه مـی دارد. این سیـستم می تواند به شکل یک صفحه یا یک رینگ باشد که در زمان برداشتن فیلتر استفاده شده آزاد می شود و بعد از گذاشتن فیلتر جدید، دوباره بسته می شود.
Gasket: نوار قابل انعطاف که نقش آب بندی و مهر و موم (seal) را بین درب و کفی کانتینر دارد و از ورود میکروارگانیسم ها جلوگیری می کند.
Latching Mechanism: مکانیسم و وسیله مکانیکی که درب کانتینر را به کفی آن محکم و چفت می کند.
Tamper-evident Device: مهر و موم یا بستی یکبارمصرف که معمولا آن را بر روی مکانیسم چفت کانتینر متصل می کنند و اگر درب کانتینر باز شود، شکسته یا باز می شود و نشان دهنده بازشدن کانتینر خواهد بود. این وسیله این اطمینان را در زمان استفاده از وسایل استریل داخل کانتینر به کاربر می دهد که کانتینر پیش از استفاده نهایی، به عمد یا به تصادف باز نشده است.
Valve: والو یا سوپاپ یا دریچه، یک وسیله مکانیکی است که در طول فرآیند استریلیزاسیون باز می شود و اجازه تخلیه هوا و نفوذ عامل استریل کننده را می دهد و پس از پایان استریلیزاسیون به منظور جلوگیری از آلودگی، بسته می شود (یک کانتینر یا مجهز به فیلتر است یا از سوپاپ استفاده می کند).
Inspection
هر کانتینر باید در زمان تحویل گرفتن بازرسی شود:
الف) تمام گسکت ها یا واشرها باید بدون برش یا ترک باشند و به شکل کامل و صاف در جای خود قرار بگیرند.
ب) تمام فیلتر باید به شکل کامل، بخش سوراخدار کانتینر را پوشانده باشد و وسیله ای که وظیفه نگه داشتن فیلتر را دارد، باید فیلتر را به شکل محکم و یکنواخت در جای خود نگه داشته باشد.
پ) مکانیسم چفت کردن، در زمان بسته بودن درب کانتینر، باید طوری آن را نگه داشته باشد که حرکتی نداشته باشد.
ت) سوپاپ یا والو مکانیکی باید به درستی عمل کند و به آزادی حرکت داشته باشد.
ث) پرچ ها و پیچ ها باید محکم و بدون هرگونه آسیب یا خوردگی باشند.
پیش از اولین استفاده از یک کانتینر، باید آن را بر اساس توصیه سازنده تمیز و آلودگی زدایی کرد.
Decontamination
وسایل و ابزار آلوده از محل استفاده تا قسمت کثیف یا آلودگی زدایی باید در ظرف مناسب حمل شود. این ظرف به هر شکلی که هست، باید به شکل کامل، از تماس پرسنل با وسایل آلوده در زمان حمل جلوگیری نماید.
اگر سازنده کانتینر تایید استفاده از کانتینر به عنوان ظرفی برای حمل ابزار آلوده را می دهد، کانتینر با سوپاپ های بسته یا فیلترهای خشک و سالم، می تواند به منظور ظرف حمل ابزار آلوده استفاده شود. الصاق لیبلی بر روی کانتینر که بیانگر آلوده بودن محتویات داخل ظرف باشد الزامی است.
اگر بیرون کانتینر آلوده نباشد، نیازی به پوشش برای آن نیست. آلوده شدن سطح بیرونی کانتینر می تواند توسط شخص اسکراب در اتاق عمل باشد که در زمان تماس با کانتینر، هنوز دستکش و گان آلوده به تن دارد، و یا پرستار سیرکولر که دستکش پوشیده است و آن را با پانسمان و گاز و نمونه ها آلوده کرده است و در زمان تماس با کانتینر، دستکش های آلوده را هنوز به دست دارد.
در صورت آلوده بودن سطوح بیرونی کانتینر، باید آن را پیش از حمل، در یک پاکت پلاستیکی، یک سطل دردار یا ترولی مناسب دردار یا قابل بسته شدن قرار داد.
توصیه بر این است که بلافاصله پس از استفاده از ابزار، با استفاده از حوله مرطوب به آب یا هر محصول مخصوص این کار، ابزار مرطوب نگه داشته شوند. اگر ابزار در آب یا محلول آنزیمی غوطه ور شده اند، باید پیش از حمل درون کانتینر، پرسنلی که پوشش مناسب دارد، آب یا محلول را خالی کند.
در صورت آلوده بودن سطوح بیرونی کانتینر، پیش از قراردادن آن در آسانسور، باید آن را در کیسه پلاستیکی یا سطل دردار قرار داد.
در محل کثیف بخش استریل مرکزی یا همان قسمت آلودگی زدایی، باید فیلتر را از کانتینر جدا کرد و اگر یکبارمصرف است آن را بر اساس روش اجرایی مرکز دور انداخت و اگر چندبار مصرف است، بر اساس روش توصیه شده سازنده کانتینر، باید تمیز شود. فیلتر می تواند محل جمع شدن آلودگی باشد، به ویژه زمانی که از خود کانتینر برای حمل ابزار آلوده استفاده می شود.
فیلتر یکبارمصرف در صورتی که استفاده دوباره شود، ممکن است در استریلیزاسیون ابزار اختلال ایجاد کند یا باعث آلودگی محتویات کانتینر شود، چرا که ممکن است نتواند مانع کاملی در برابر آلودگی باشد.
در صورتی که کانتینر از نوع سوپاپ دار است، باید به توصیه سازنده در مورد تناوب و چگونگی برداشتن و تمیزکردن سوپاپ عمل کرد.
سبد داخلی کانتـینر همـیشه بایـد برای آلودگی زدایی خارج شود. برای ادامه آلودگی زدایی، بسته به نوع سبد و ابزار داخل آن، ممکن است لازم باشد ابزار خارج از سبد باشند یا این که بتوان سبد را به همراه ابزار داخل آن تمیز نمود.
اگر کانتینر دارای یک لیبل چندبارمصرف است (لیبلی برای معرفی محتویات داخل کانتینر یا هر اطلاعات دیگر)، ممکن است لازم باشد که لیبل پیش از تمیزکردن کانتینر از آن جدا شود. اگر یک کانتـینر خـاص همـیشه بـرای یک ست ابزار خاص استفاده می شود، باید توجه کرد که لیبل را برای همان کانتینر نگه داشت.
اندیکاتورهای شیمیایی، لیبل های یکبارمصرف، و بست های یکبارمصرف نیز باید پیش از هرگونه آلودگی زدایی و تمیزکردن از درون کانتینر برداشته شوند. به ویژه در صورتی که از شستشوی خودکار (دستـگاه واشیـنگ) استفاده می شود، وجود این مصرفی ها یا تکه هایی از آن ها، می توانند مانع شستشوی کامل شوند.
اگر وجود پـین ها و نگهدارنده های ابزار در داخل کانتینر، در تمیزکردن اختلال ایجاد می کنند، باید پیش از تمیزکردن جدا شوند، چرا که نقص در تمیزشدن، در استریلیزاسیون نیز اختلال ایجاد می کند.
کانتینرها هم به شکل دستی و هم به شکل مکانیکی و خودکار (استفاده از دستگاه واشینگ) قابل شستشو هستند. در صورت شستشوی دستی، وسایل محافظت فردی مناسب باید استفاده شود. بیشتر کانتینرها قابل شستشو در دستگاه می باشند. باید بر اساس توصیه سازنده کانتینر و سازنده دستگاه واشر، شستشو و آبکشی انجام شود.
باید توجه به امکان جمع شدن آب داغ در کانتینر داشت. دمای مورد استفاده در شستشو نباید به سطوح و اجزای کانتینر به ویژه گسکت آسیب برساند. نوع محلول های مورد استفاده نیز باید با توصیه سازنده کانتینر منطبق باشد، چرا که برخی محلول ها ممکن است بر روی سطوح کانتینرها خورندگی یا فرسایش و تغییررنگ ایجاد کنند.
پس از پایان شستشو، مهره ها، پیچ ها، چفت ها، پرچ ها، مکانیسم های نگه داشتن فیلتر ، گسکت ها، و فیلترهای ثابت باید برای تمیزبودن و آسیب دیدگی بازرسی شوند. اجزای آسیب دیده کانتینر، می توانند در استریلیزاسیون یا حفظ استریلیتی ابزار اختلال ایجاد کنند.
Quality Process Improvement
شیوه استفاده از کانتینرهای استریلیزاسیون باید بر اساس یک فرآیند کیفی مستند باشد که همواره معیارهای لازم را اندازه گیری می کند. این فرآیند کیفی باید با همکاری بخش های مربوطه بهبود یابد و در فرآیند کیفی کلی مرکز گنجانده شود. دفعات پایش لازم برای این امر بستگی به اهداف بهبود کیفی، تعداد کانتینرهای مورداستفاده، دفعات استفاده از کانتینرها، و نوع اندازه گیری عملکرد دارد.
الف) انتقال وسایل آلوده به قسمت آلودگی زدایی یا کثیف: ارزیابی عملکرد باید دست کم شامل این موارد باشد: بررسی قابلیت کانتینر برای نگهداری ایمن ابزار و وسایل آلوده، داشتن لیبل مناسب گویای آلوده بودن ابزار و وسایل، وجود ترالی یا گاری مناسب، استفاده از تجهیزات محافظت فردی مناسب.
ب) فرآیند آلودگی زدایی: ارزیابی عملکرد باید دست کم شامل این موارد باشد: انطباق روش آلودگی زدایی با دستورالعمل و توصیه های سازنده کانتینر شامل برداشتن فیلتر (در صورت وجود)، انتخاب و استفاده از مواد شیمیایی تمیزکننده، شستشوی دستی و آبکشی نهایی، آماده سازی کانتینر برای شستشوی خودکار با دستگاه، چینش و بارگذاری درست کانتینرها در دستگاه واشینگ، و انتخاب سیکل مناسب دستگاه واشینگ (انتخاب پارامترهای مناسب برای سیکل).
پ) بازرسی کانتینرهای استریلیزاسیون: ارزیابی باید دست کم شامل این موارد باشد: سطوح و گوشه ها نباید دارای دندانه یا تیزی باشند. مکانیسم چفت باید سالم باشد و درب را محکم نگه دارد. فیلتر باید کامل و سالم باشد. گسکت باید قابل انعطاف و بدون بریدگی باشد و در جای خود محکم باشد. نگهدارنده فیلتر اگر دارای پیچ و پرچ است، باید اطمینان حاصل کرد که محکم هستند و شکل طبیعی خود را دارند. سوپاپ ها باید بدون هیچ گونه دندانه، برش، شکستگی، و لب پریدگی باشند و بدون گیر و آزادانه عمل کنند.
ت) ترکیب بندی و چینش ست های ابزار: ارزیابی عملکرد باید دست کم شامل این موارد باشد: بررسی این که وزن و تراکـم ست های ابـزار، اجازه استریلیزاسیون و خشک کردن را به درستی می دهند؛ وجود سبد (ها) در کانتینر به منظور پخش شدن صاف و یکدست ابزار و وسایل؛ چینش ابزار به شکلی که عامل استریل کننده با تمام سطوح ابزارها تماس کافی داشته باشد؛ بازبودن یا دمونتاژبودن ابزار اتصال دار و چندقسمتی؛ چینش درست ابـزارهای شیشـه ای، لاستیـکی، یا فلـزهای غیرمشـابه؛ آماده سازی و چینش درست لومن ها؛ محافظت از ابزار سبک و ظریف؛ و انطباق با دستورالعمل و توصیه های سازنده کانتینر در مورد کانتینرهای خاص و ابزارهای پیچیده.
ث) بارگذاری و تخلیه استریلایزر: ارزیابی عملکرد باید دست کم شامل این موارد باشد: تعداد مناسب کانتینرها در چمبر استریلایزر؛ چینش درست کانتینرها بر روی طبقات چمبر و در ترکیب با دیـگر وسـایل و بسته بـندی ها (کانتـینرها پـایین تـر از بسته بندی های با جنس مواد جاذب مانند پارچه قرار داده می شوند)؛ قراردادن کانتینرها بر روی یکدیگر فقط در صورت تایید سازنده یا سازندگان کانتینرها و انجام آزمون تصدیق در استریلایزر؛ و تخصیص زمان کـافی بـرای خنک شدن کانتینرها پیش از دست زدن و جابه جا کردن آن ها.
ج) انطباق کانتینر استریلیزاسیون و سیکل استریلیزاسیون: ارزیابی عملکرد باید دست کم شامل این موارد باشد: بررسی داده های آزمون های انجام شده برای تصدیق تطابق کانتینر با روش استریلیزاسیون و انواع سیکل استریلیزاسیون در یک استریلایزر.
چ) حفظ استریلیتی: ارزیابی عملکرد باید دست کم شامل این موارد باشد: شرایط نگهداری کانتینرها (با کم ترین حد امکان آلودگی وسایل داخل کانتینرها)؛ مستندات آزمون بررسی حفظ استریلیتی (مانند مطالعات و بررسی های تاریخ انقضای استریلیتی کانتینر استریل شده در مرکز، یا ارزیابی های چالش با آئروسول ها).
در صورت وجود هر مشکلی در استفاده از کانتینرها که می تواند خطری برای سلامت بیماران باشد، لازم است یک پروسه تحلیل مساله اجرا شود. تحلیل مساله باید مشکل را تعریف و آن را حل کند، و پایش نیز به منظور اطمینان از اصلاح شدن مشکل می بایست انجام شود.
وجود یک فرآیند برنامه ریزی شده، سیستماتیک، پیوسته و در حال پیشرفت برای تصدیق انطباق با خط مشی ها الزامی است. نتایج ممیزی باید به شکل دوره ای خلاصه شود و با حضور تیم مرتبط با پیشگیری و کنترل عفونت مرور شود. سنجش عملکرد اجازه می دهد که سیستم پایش شود و نتایج با یک سطح کیفی از پیش تعیین شده مقایسه شود. تحلیل این اطلاعات، روشی برای تشخیص مشکل ها یا ایجاد تغییرات در فعالیت ها و انجام اصلاحات لازم در سیستم را میسر می کند.
در پایان چند نمونه از چینش و آرایش ابزار در سبد یک کانتینر آورده می شود:
دانلود گاهنامه